WATERDICHTHEID VAN HORLOGES

Algemeen:

Allereerst zijn horloges welke gemaakt zijn voor normaal dagelijks gebruik in principe
niet geschikt om ermee onder water te gaan. Een uurwerk, zowel mechanisch als
electronisch, bevat een aantal belangrijke onderdelen in het gelijkzetmechanisme en het
datum- en wijzerwerk, alsook de schroeven die van blank staal zijn vervaardigd en die
dus kunnen roesten. Roestschade wordt daarom voornamelijk aangetroffen bij de
kastopening van de gelijkzet- of opwindknop en onder de wijzerplaat. Veel horlogekasten
van vooral wat luxere typen, zoals extra platte kasten, met gouden band of zilveren kast,
hebben geen extra voorzieningen welke het uurwerk tegen binnendringen van vocht
beschermen.
Deze “luxe” horloges dienen dan ook, tijdens het dragen, ontzien te worden tegen het
in aanraking komen met vocht. Er kan namelijk ook vocht in het uurwerk komen
zonder dat het horloge in aanraking komt met water. Dit kan veroorzaakt worden
door bijvoorbeeld sportactiviteiten waarbij overmatige transpiratie op kan treden,
waardoor er zich op de pols (onder het horloge) een laagje vocht vormt dat in de
horlogekast kan binnendringen. Tegen zogenaamd spatwater, dat kan voorkomen bij het
handen wassen of het sproeien van de tuin, zijn deze horlogekasten niet beschermd.
Samenvattend; zogenaamd “luxere” horloges dienen ook als zodanig met zorg te worden
behandeld. Ter illustratie, men gaat ook niet de tennisbaan op met luxe lakschoentjes aan.

Waterdichte kasten
Indien een horlogekast op de achterdeksel een aanduiding draagt, die aangeeft dat
het horloge enige vorm van waterdichtheid bezit, betekent dit dat aan de kast
voorzieningen zijn aangebracht die het uurwerk beschermen tegen het binnendringen
van vocht. Bij deze horloges is het glas geperst in een kunststof pakking, de achterdeksel
en eventuele losse glasrand zijn voorzien van een afdichtingspakking en het knopje
(de kroon) en eventuele andere knoppen (drukkers) zijn eveneens voorzien van een
inwendige pakking, die de afdichting verzorgt die over een buisje (de tube) valt dat
uit de kast steekt. Bij enkele modellen bevindt deze afdichting zich inwendig in de
doorlaat van de kast.

Testnormen

Van fabriekswege zijn de aanduidingen van waterdichtheid aangegeven in tekst of symbolen.
Zo komen symbolen voor als b.v. een douchekop of visje en kent men ook vele verschillende
aanduidingen zoals b.v. waterresistant, waterproof, waterprotected, watersealed,
al dan niet met een toevoeging van b.v. 3-5-10-20 ATM of Bar , of b.v. 50-100-300-500-1000 Meter.
Deze waarden zijn slechts testnormen van de waterdruk waarmee de horlogekast in de fabriek is getest,
let wel, dit gebeurt bij kamertemperatuur.
Dat wil daarom geenszins impliceren dat de kast onder alle omstandigheden tot die waterdruk gegarandeerd waterdicht is!
Bijgaand een tabel die duidelijk aangeeft wat je van waterdichtheid kunt verwachten

Temperatuursverschil
Het temperatuursverschil is de verraderlijke factor die veel lekkages bij zogenaamd
waterdichte horloges veroorzaakt. Een “waterdichte” kast waarmee b.v. dagelijks
gedoucht wordt, kan bijvoorbeeld volkomen vollopen met water wanneer de gebruiker
er op vakantie mee gaat zwemmen. Wanneer er met het horloge gedoucht wordt is
de temperatuur van het water ongeveer gelijk aan die van de horlogekast, doch wanneer
dit horloge eerst lekker in een “tropisch” zonnetje is opgewarmd kan de temperatuur
wel zo’n 40 tot 50 graden zijn. Komt het horloge nu plotseling in aanraking met water
van zo’n 22 of 25 graden, dan krijgt de horlogekast een klap door het relatief grote
temperatuursverschil en kan de kast, wanneer hij hiervoor niet speciaal is geconstrueerd,
gaan lekken en vol water lopen.

Waterdichtheid in de praktijk
De eerder genoemde fabrieksnormen kunnen in de praktijk als volgt worden vertaald:
Zie ook bovenstaand plaatje.

waterresistant/waterprotected/watersealed/showerproof/3 tot 5Atm.

Deze horlogekasten zijn beschermd, bij normaal gebruik, tegen het in aanraking komen
met vocht, zonder dat daarbij relatief grote temperatuursverschillen optreden. Zijn dus
geschikt voor sportbeoefening (géén watersport), mag ook zonder problemen b.v.
“per ongeluk” onder de kraan komen of in een emmer water. Voldoende voor een
vochtige omgeving regenbui of spatwater.
Men zou kunnen zeggen dat deze horloges net zo “waterdicht” zijn als een paraplu!

waterproof/5 tot 10 Atm.

Deze horlogekasten zijn beter beschermd tegen waterschade dan de vorige categorie,
waardoor ze b.v. ook wel geschikt zijn om bij watersport te gebruiken zoals surfen
zeilen en snorkelen (in ondiep water), doch niet voor b.v. torenspringen of duiken met
perslucht. “Extreme” temperatuursverschillen dienen echter toch wel vermeden te
worden, zoals b.v. sauna of hete douche.
Horloges zijn “zwaarder” geconstrueerd, meestal een sportief uiterlijk.

waterproof/divingproof 10-20Atm (of meer)

Horlogekast is “professioneel” waterdicht. Ook onder extreme omstandigheden.
Zware horlogekasten, dikkere glazen, eventueel ook voorzien van een schroefkroon,
die zorgt voor extra afdichting van de knop(pen) aan de kast.

Onderhoud van waterdichtheid
De materialen waarmee de afdichtingen van horlogekasten worden verzorgd zijn
onderhevig aan diverse invloeden.
Zo worden de pakkingen blootgesteld aan mechanische “slijtage” door het gebruik
van de knoppen en drukkers, of door het openen en sluiten van de kast bij b.v.
het vervangen van de batterij.
Ook kunnen deze pakkingen op termijn uitdrogen of verteren door zuren die in de
transpiratie voorkomen, of door blootstelling aan b.v. chloor- of zeewater.
Veel fabrikanten adviseren b.v. om het (waterdichte) horloge af te spoelen met leidingwater,
nadat het b.v. in chloor- of zeewater is geweest.
Ook bestaat de mogelijkheid dat b.v. een kroon of drukker, zonder dat men zich dit
bewust is, wordt gestoten of een klap krijgt, waardoor deze niet meer zuiver recht
op de kast aansluit en zodoende lek raakt, terwijl dit niet zichtbaar is. Daarom zijn
vaak ook deze knoppen in de kast verzonken of anderszins ingebouwd, om dit
risico te voorkomen.

Speciale duikershorloges
Horloges die voor hobby of (semi-) professioneel duiken worden gebruikt, dienen
aan een testnorm van minimaal 15 Atm. of hoger te voldoen. Deze horlogekasten
zijn erop geconstrueerd om niet alleen een hoge waterdruk te kunnen weerstaan,
doch ook om ernstige temperatuurschommelingen te overleven. Zo zijn van deze
horloges de glazen veel dikker, de kasten veel zwaarder en ook de afdichtings-pakkingen
veel zwaarder uitgevoerd. Ook moet de achterdeksel minimaal gesloten worden met
een schroefsluiting en zal de gelijkzetknop (kroon), waarin zich meerdere afdichtingen
bevinden, veel groter zijn en na bedieningsgebruik aan de kast moeten worden
vastgeschroefd om extra afsluiting te verkrijgen en het lekkage-risico van stoten
te verkleinen. Professionele zorg voor de waterdichtheid van deze horloges is
vanzelfsprekend een eerste vereiste. Een jaarlijkse controle is minimaal noodzakelijk.

Condensvorming
Ook bij goed afgesloten waterdichte horlogekasten is het mogelijk dat er condens
optreedt aan de binnenkant van het glas. Dit behoeft echter niet altijd aan te tonen
dat het horloges “lek” is, doch kan ontstaan wanneer het horloge plotseling afkoelt.
Wanneer bijvoorbeeld een horloge tijdens het skiën onder de handschoen of het jack
wordt gedragen en men zich behoorlijk heeft ingespannen, heeft het horloge een
behoorlijke temperatuur. Wordt het nu plotseling aan een koude omgeving blootgesteld,
dit kan ook voorkomen bij het zwemmen, dan koelt het glas sneller af dan de (metalen)
kast, die door de lichaamstemperatuur wordt “verwarmd”. De lucht die zich in de
horlogekast bevindt zal dan kunnen condenseren aan de binnenkant van het glas,
in de vorm van een lichte waas. Zodra het glas weer op temperatuur is gekomen
zal dit waasje vanzelf ook weer wegtrekken. Is er echter sprake van dikke druppels
aan het glas, dan duidt dit toch wel op een lekkage van de kast, waar liefst snel
iets aan gedaan moet worden om roestschade aan het uurwerk te voorkomen.
Indien de condensvorming een hardnekkige klacht is, dan kan de vakman het
horloge behandelen met droge lucht (hiervoor zijn sluitbussen in de handel).
Ook kunt u proberen het horloge een etmaal in droge rijstkorrels te leggen.
Rijst onttrekt vocht aan het uurwerk. (dit werkt ook goed bij vochtschade bij mobiele telefoons)